بلۆچی شئیرئےتها بلۆچی پجّار و بلۆچی کَچّ

✍ناسر بُلئیدئیی

تان اے وهدی بلۆچستانا پادارێن بُنجاهی سرکارے جۆڑ نبوتگ، تانکه بلۆچی دۆد و ربێدگ و رسم و رئواجانی بنیاتا سررهبندے بجۆڑێنیت، بلۆچئے سجّهێن اُستمان چه گچێنکاریئے راها سررهبندا بمنّنت و گۆن آییئے شاهێما وتی کِرد و کُنشتان کچّ و کِساس بکننت.

بلۆچ اُستمانئے زند مدام گۆن لڈّ و بار و هنکێنانی بدلێنگا کڑی و همگرنچ بوتگ. په بگّ و گۆرّم و رمگانی دارگا، دایما مئيزَرێن زند و کهچرانی شۆهازا بوتگ و گێشتر، بلۆچستانئے سرڈگارا په لڈّ و باری گوازێنتگ.

یک انچێن جاورێا گئیرِ سیاهَگی رهبندے ٹهێنتگی، و وتی زندمانئے کِرد و واکرد گۆن هما رهبندا مٹّ کرتگ‌اَنت. بلۆچ راجا چه اهدی دئوران لهتێن راجمانی کَچّ و نِهاد بوتگ، په نمونه: ‹تۆرئو›، ‹مئیارجلّی›، ‹هَشَر›، ‹بِجّار›، ‹دادبکشی› و ‹بێرگیری›. بلۆچی راجمانا هرکَس په اے کچّ و نِهادانی منّگ و پهازگا هُجّ بوتگ.

هرکَسا اشانی تَرشێپ (Respect) کرتگ و وتی زندمانا آورتگ‌اَنت، آ مردم ساڑایگ بوتگ و ‹شرّێن بلۆچئے› ناما بۆهێری نُگدَه دئیگ بوتگ‌. اگن آییا اے کچّ و نِهادانی ازّت نداشتگ، گڑا چه بلۆچی پجّارا ڈنّ زانگ بوتگ و آییئے کِردش اێر جتگ و سرزنش کرتگ.

اگن اربی و پارسی زبانئے شائران اِرپانی و پلسپی شئیر پر بستگ، بلۆچی شائران هما شئیر جۆڑێنتگ‌اَنت که گۆن بلۆچی راجمانئے کچّ و کَدران همگرنچ و پئیوست بوتگ‌اَنت. چه شائرانی شئیر و پدا همے شئیرانی وانگ و دپگالان که وش‌الهانێن شائران مان دیوانان کرتگ، اے کچّ و کدر سجّهێن بلۆچی راجمانا پجّیگێنَ (مشترک = common) بنت و بلۆچ یک راجمانی پَلسَپَه و نه نبشتگێن سررهبندێئے واهندَ بیت.

وهدے گوَشێن پلان مردم شرّێن بلۆچے، اشیئے مانا اش اِنت که بلۆچی راجمانئے کچّا وتی کرد و واکردانی تها هئیالداریَ کنت. همے دابا که مرۆچی مان رۆکَپتی دمکراتیکێن ملکانَ گوَشنت که پلانی شرّێن باشندهے (a good Citizen)، بزان اے مردم مان وتی کرد و واکردان سررهبند و کانودئے هئیالداریا کنت. بلۆچیا گوَشنت که کار په رهبند شرّ اِنت. همے دابا مان اسلامی ملکانَ گوَشنت که پلانی شرّێن مسلمانے. مسیهی ملکانی تها گوَشنت که شرّێن مسیهیے. بله اے گوَشگ بێمانا بیت که بگوَشئے پلانی شرّێن پارسے یا پنجاپیے، چیّا که اے اێوکا لهتێن راجانی نام اَنت و راجمانی پلسَپَهئے رِدا بلۆچیگریئے پئیما مانا بوتَ نکننت.

په نبشتانکئے گێشترێن وانگا جهلئے کڑیا برئوێت:👇👇👇
https://braanz.news/bal/baluch-identity-and-social-values-through-baluchi-poetry/