ماتی زبان ءِ میان اُستمانی سالروچ

✍🏻سئید ساهل

21 اوسپان ماتی زبان ءِ میان اُستمانی روچ اِنت _ اِے روچ ءَ دراهیں مُلکاں پہ وتی ماتی زبان ءَ سرکار ءِ لبزانکی ادارهاں ابید زاتی اداره ءُ کتابجاه ، ءُ لبزانکی گلّاں دیوان ءُ مَراگِش برجاه دار اَنت. بنگیج ءَ من 21 اوسپان ماتی زبان ءِ میان اُستمانی روچ ءِ پژدر ءِ بارو ءَ گپ کناں. 

وهدے کہ 1947 ءَ پاکستان ءِ بُنهشت ایر کنگ بوت گڑا سال 1948 ءَ پاکستانی سرکار ءِ مجلس ءَ اردو زبان پہ سرکاری کاراں گچین کت ، ءُ اردو زبان ءَ را وتی راجی زبان ءِ درجہ دات ، ءُ اِے دگہ زبان ڈالچار کنگ بوت اَنت. 

23 اوسپان 1948 ءَ درِندر نات دتّا ءَ پاکستان ءِ مجلس ءَ همے لوٹ کت کہ بنگالیانی آبادی هم باز اِنت ، ءُ بنگالی زبان هم اردو زبان ءِ داب ءَ سرکاری زبان ءِ درجہ دَیَـگ بہ بیت. 

چِد ءُ دیم ماں بنگلہ دیش ءَ پہ وتی ماتی زبان ءِ رکّینگ هاتر ءَ یک جُنزے بنگیج بوت .

21 اوسپان 1952 ءَ ” ڈاکا مزنشهدربرجاه ” ءِ نودربراں پہ وتی ماتی ءِ زبان ءِ هکّ ءِ هاتر ءَ روانک کَش اِت ، ءُ زهرشانی هم کت ، همے دوران ءَ پُلونس نودربرانی سر ءَ تیر گْواری کنت ، چَرے تیر گْواری ءَ سلام برکت ، رپیک ، جبار ءُ شاپیر  شهید بوت اَنت ، ءُ دگہ بازیں نودربر هم ٹپّیگ بوت. 

21 اوسپان 1952 ءَ ماں ڈاکا ءَ نودربرانی کَوش ءِ ویل ءَ پَد یک آسے جمبور بوت ءُ اِے آس ءَ پاکستان سوتک .

اِے ویل گیدی ءِ راجدپتر ءَ نمیران بوت. 

اِے روچ ءَ بنگلہ دیش ءَ شهیدانی یات ءَ ، ءُ پہ وتی ماتی زبان ءَ مراگِش برجاه دار اَنت _ 21 اوسپان ءَ بنگلہ دیش ءِ کار ءُ روزگار بند بنت ، چہ سرکار ءِ نیمگ ءَ اِے روچ ءَ موکل اِنت  .

9 بهاران 1998 ءَ رپیک اسلام ءُ ابد سلام ءَ چہ کینیڈا ءَ پہ UN ءِ کارمستر کوپی انّان ءَ یک نِمدی یـے نبشتہ کت ءُ شکسات ، ءُ چہ UN ءَ اِے لوٹ کتگ اَت کہ 21 اوسپان ءِ روچ ءَ ماتی زبان ءِ میان اُستمانی روچ ءِ درجہ دَیَگ بہ بیت. 

وهدے کہ رپیک اسلام ءِ لوٹ داں بنگلہ دیش ءِ سرکاری مجلس ءَ سر بوت گڑا شَور ءُ سلاه ءُ باوست ءَ پَد ، هما دور ءِ مزن وزیر بانک شیک هسینہ ءَ یونسکو UNESCO ءِ اداره ءِ سر ءَ یک نِمدی یـے شکسات  ءُ چہ یونسکو ءِ اداره ءَ همے لوٹ کت کہ 21 اوسپان ماتی زبان ءِ میان اُستمانی روچ نامینگ بہ بیت .

چہ بنگلہ دیش ءِ نیمگ ءَ ماں پرانس ءِ اداره یونسکو ءَ واجہ سید مُـئزّم الی ءَ بنگالی زبان ءِ جهگیری کت _ بازیں تچ ءُ تاچ ، ءُ جُهد ءَ رَند 17 گْوپشان 1999 ءَ ماں یونسکو ءَ بنگلہ دیش ءِ لوٹ منّگ بوت ، یونسکو ءَ اِے پیسلہ کت کہ 21 اوسپان ماتی زبان ءِ میان اُستمانی روچ ءِ هساب ء‍َ هر سال دارگ بہ بیت .

21 اوسپان 2000 ءَ اولی رند ءَ ماتی زبان ءِ میان اُستمانی روچ ءِ دیوان ءُ مراگش بنگیج بوت اَنت _ ماں بنگلہ دیش ءَ ماتی زبان ءِ میان اُستمانی روچ 21 اوسپان ءَ ” شهیدانی روچ ” هم گْوش اَنت. 

سال 1953 ءَ یونسکو ءَ اِے جار پِرّینت کہ وتی چُکّاں اول سر ءَ وتی ماتی زبان ءَ بہ وانین اِت ، ءُ لوگ ءَ وتی ماتی زبان گپ بکن اِت ، ءُ چہ ماتی زبان ءَ رَند ، گوں ماتی زبان ءَ دنیا ءِ اِے دگہ زباناں بہ وانین اِت _

بلوچی زبان دنیا ءِ یک کْوهنیں ءُ مزنیں زبانے ، بلے بژنی ئیں گپ ایش اِنت کہ بلوچی زبان هر وڑ ءَ ڈالچار کنگ بوتگ. 

بلوچی زبان سرکاری هساب ءَ ماں دربرجاهاں وانینگ نہ بیت ، چہ همے سَوب ءَ بلوچی زبان پَدمنتگ ، اچ همے سَوب ءَ دومی سَوب ودی بیت ، بلوچی زبان ءِ پدمنتگی ءِ دومی سَوب ایش اِنت کہ مات ءُ پِت گند اَنت کہ بلوچی زبان ءَ سرکاری بستارے نیست پمیشکا وتی چُکّاں همے سکین دَے اَنت کہ آ دَری زباناں بہ وان اَنت ءُ یات بِـگر اَنت تا کہ آیانی چُکّاں یک شَرّیں سرکاری یا دَر سرکاری کارے بہ رَس ایت ، ءُ لهتے مات ءُ پِت ماں لوگ ءَ هم گوں وتی چُکّاں دَری زبان ءَ گپ ءُ تْران کنت تا کہ چُک زِیت دَری زبان ءَ یات بکن اَنت ، یا وهدے کہ آیانی چُک دربرجاه ءَ رَو اَنت گڑا اَود ءَ پہ وانگ ءَ باز تکانسر مہ بنت _ اِے یک رَدیں لیکهے  .

یونسکو ءِ لیکہ ءِ رُو ءَ اگاں یک مردمے دنیا ءِ اِے دگہ زباناں دَر بہ بارت ءُ وتی جند ءِ ماتی زبان ءَ گپ کت مہ کنت ، ءُ وتی ماتی زبان ءَ وانت مہ کنت ، ءُ نبشتہ کت مہ کنت گڑا آ ناوانندهیں مردمانی رِد ءَ شُمار بیت. 

بژنی ئیں گپ ایش اِنت کہ بلوچ راج ءِ ورنائیں پدریچ ءِ وانندهیں نزانتکاراں تربت ، بلیده ءُ پهره ءَ انگلش زبان ءِ زاتی دربرجاه پچ کتگ ، ءُ دری زباناں وانینگ ءَ اَنت بلے بلوچی زبان ءِ دیمروی ءِ هاتر ءَ چوشیں گامیجے چِست نکن اَنت. 

یونسکو ءِ هال ءِ رِد ءَ ماں جهان ءَ 6 هزار جتا جتائیں زبان ءَ گپّ جنگ بیت ، بلے 43 دَر سَد زبان نابودی ءُ بیگواهی ءِ سِیمّسر ءَ سر اَنت ، چریشاں یک زبانے براهوئی زبان اِنت. 

بلوچی زبان بیگْواه نہ بیت بلے دربرجاهاں نہ وانینگ ءِ سَوَب ءَ نزّور بوتگ ، ءُ بلوچی گال چیر تَرّ اِتگ اَنت.

چہ 6 هزار زباناں بس چند زبان ماں رسانکدر ءَ کارمرز بُوئگ ءَ اَنت ، اچ همے زباناں یک زبانے بلوچی زبان اِنت. 

استیں دَور ءَ من رسانکدر ءَ دیستگ کہ بلوچی زبان ءِ وانوک گیش بوتگ اَنت .

ماں رسانکدر ءَ ورناهاں ، ءُ بلوچی زبان دوستاں لبزانکی دیوان ءُ گَلّ جوڑ کتگ ، ءُ هر یکّے وتی وتی وڑ ءَ زبان ءِ کاراں دیم ءَ بران اِنت _ دگہ گپّے چوش اِنت کہ مروچاں بلوچ راج ءِ زالبول هم پہ وتی ماتی زبان ءِ وانگ ءُ دربرگ ء‍َ هُبناک اَنت ، ءُ من اِے هم دیستگ کہ باز مردم بلوچی نبشتہ کن اَنت بلے گالاں ماں پارسی ءُ اردو رهبند ءَ نبشتہ کن اَنت ، یا پْـرُشتگیں رومن رهبند ءَ ، ءُ من وتی دوریں دل ءَ اِے گپ هم مار اِتگ کہ بلوچی زبان ءِ وانوک بـے کِساس اَنت بلے بژنی ئیں گپ ایش اِنت کہ مئے پدریچ ءَ ، مئے اُلُس ءَ پہ وانگ ءَ بلوچی کتاب دست نہ کپ اَنت ، باز کَس ء‍َ منی دیم ءَ اِے گپ درشان هم کتگ کہ ما لوٹیں وتی ماتی زبان بلوچی ءَ بہ وانیں بلے مارا بلوچی کتاب دست نہ کپ اَنت ، ءُ دومی مشکل ایش اِنت کہ ما نبیسّگ ءِ بُنرهبند ءَ نہ زانیں  _

اِے جیڑهانی توجیل ایش اِنت کہ ما وتی چاگرد ءَ استیں کتابجاهاں بلوچی کتاب ایر بہ کنیں ، ءُ هما هند ءُ میتگاں کہ کتابجاه نیست ، آ میتگاں کتابجاه جوڑ بہ کنیں ءُ کتاب ایر بہ کنیں ، ءُ دومی توجیل ایش اِنت کہ همے کتابجاهاں بلوچی زبان ءِ بُنرهبند وانینگ بہ بیت .

نہ وانگ ءُ نہ وانینگ ءِ سَوَب ءَ زبان ءِ گال چیر تَرّ اَنت ، ءُ زبان ءَ دَری گال هوار بنت ءُ زبان پدمنتگی ءِ تهاریں اوتاگ ءِ باهوٹ بیت _

زبان ءِ گال مئے مڈّی ءُ میراس اَنت ، ءُ زبان دیمروی ءِ چہ دْرستاں زوراوریں کاربوج ءُ ازباب اِنت. 

امروز ءِ بَدبهت تریں مردم هما اِنت کہ وتی ماتی زبان ءِ بستار ءَ نزانت ، ءُ وتی ماتی زبان ءِ کَدر ءَ نہ کنت ، ءُ وتی ماتی زبان ءِ گالاں شموش ایت ، ءُ هما مردم کہ وتی ماتی زبان ءَ دْروه ایت ءُ شموش ایت گڑا آ الّم وتی راج ءَ هم دْروه ایت ءُ شموش ایت .

گُڈّسر ءَ من وتی بلوچ راج ءُ سرمجیں گیدی ءَ ماتی زبان ءِ میان اُستمانی سالروچ ءَ گوں دل ءِ جهلانکی ءَ مراد بات گْوشاں .

بلوچ بلوچی بلوچستان

مجّتی اُمبوه بات اَنت

ءُ بلوچی زبان روچ پہ روچ دیمروی کنات

انچوش بات