گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران
حزب مردم بلوچستان/ سمینار حقوق بشری با تأکید بر حقوق زنان، کودکان و اقلیت‌ها در تاریخ ۲۲ آوریل به صورت آنلاین برگزار شد.
در این سمینار پانِلیست‌ها به بیان دیدگاه‌های خود در ارتباط با وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته و به سوالات دیگر شرکت‌کنندگان پاسخ دادند.
جاوید رحمان گزارشگر ویژه‌ی حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، آمینه کاکه باوه نماینده‌ی حزب چپ پارلمان سوئد، ناصر بلیده‌ای دبیرکل حزب مردم بلوچستان، ماجا آبرگ از سازمان عفو بین‌الملل، تیمور الیاسی از حقوق بشر کردستان، مسیح علی نژاد فعال حقوق بشر و زنان، دانیال علایی نماینده‌ی جامعه‌ی جهانی بهاییان، آندرس استربرگ نماینده‌ی سوسیال دموکرات پارلمان پانلیست‌های این سمینار بودند.
موضوعاتی که در ارتباط با گزارش دکتر جاوید رحمان مورد بررسی قرار گرفتند شامل مواردی چون ۱. نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی (بهاییان) و ملی (کردها و بلوچ‌ها).
۲. نقض حقوق زنان در ارتباط قوانین شریعت مانند:
-کودک همسری، خشونت خانگی، قوانین مربوط به طلاق و حضانت فرزند
-فشار بر فعالان زن معتقد به آزادی بیان و اعتراض، تعقیب و احکام طولانی مدت زندان برای آنها و… بودند.
در این سمینار ناصر بلیده‌ای دبیرکل حزب مردم بلوچستان و رییس سازمان ملت‌ها و مردم بدون نماینده (یو ان پی او) در ارتباط با حقوق بشر به طور کلی و حقوق زنان به صورت خاص در ایران با تمرکز بر بلوچستان به ایراد سخن پرداختند. خلاصه‌ای از سخنان ایشان به شرح ذیل است:
هدف من در اینجا این نیست که نسبت به گذشته برخوردی نوستالژیک داشته باشم و ادعا کنم که گذشته از حال بهتر بوده است. می‌خواهم بگویم که روند تبعیض جنسیتی علیه زنان متعلق به اقلیت‌های ملیِ تحت سرکوب امپریالیسم خارجی مانند انگلیس یا امپریالیسم داخلی ایران رشدی چند برابری داشته است.
پیش از همه می‌خواهم وضعیت خانم زبیده ملازهی را برجسته نمایم که همسرش حمیدالله اربابی توسط سرویس‌های اطلاعاتی ایران ربوده شده و هیچ خبری از محل نگهداری و اتهامات وی وجود ندارد. نیروهای امنیتی به راحتی می‌گویند که وی با گروه‌های مخالف رژیم در تماس بوده است.
حساب بانکی خانواده به حالت تعلیق در آمده و وی امکان تأمین هزینه‌های زندگی خود و ۴ فرزند خود را ندارد.خانم ملازهی در ۲۱ مارس ۲۰۲۰ یعنی در یک سالگی ناپدید شدن قهری همسرش از سازمان جهانی حقوق بشر درخواست نمود تا به خانواده در ارتباط با دانستن این که چه اتفاقی برای همسرش افتاده است کمک کند. به گفته‌ی گروه‌های حقوق بشری بلوچ، ایشان از آن زمان به بعد تحت فشارهای مداوم هستند.
در چهارمین مجمع اقلیت‌ها در مقر حقوق بشر سازمان ملل در ژنو در نوامبر ۲۰۱۱ که به زنان اقلیت و چگونگی بهبود وضعیت آنها اختصاص داشت، برخی گزارش‌ها حاکی از آن بود که در کشورهایی که اقلیت‌های ملی و مذهبی مورد تبعیض قرار می‌گیرند، نرخ تبعیض علیه زنان در این جوامع ۵ برابر است.
این گزارش و تحلیل از سوی کشورهایی صورت گرفته است که در قانون اساسی آنها زنان و مردان از حقوق برابر برخوردار هستند. در ایران تبعیض علیه زنان به صورت قانون در آمده و توسط رژیمی به اجرا گذاشته می‌شود که اجرای این قانون تبعیض آمیز را یک وظیفه‌ی الهی می‌داند. این امر سبب آن شده است که مبارزه‌ی زنان در ایران و به ویژه در میان اقلیت‌های ملی امری بس دشوار باشد.
نگاهی اجمالی به فرهنگ تاریخی بلوچ و به ویژه فرهنگ عامیانه‌ی آنها نشان می‌دهد که زن و مرد هم در کار و زیست مشترک خانوادگی و هم در جنگ و صلح در کنار هم بوده و مشارکت داشته‌اند.
انگلیسی‌ها که در بیشترین ده‌های قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی بلوچستان را تحت اشغال خود داشتند، دریافتند که جامعه‌ی بلوچ از برابری جنسیتی چشمگیری برخوردار است. طبق متون نویسندگان انگلیسی آن زمان، زنان و مردان بلوچ در زندگی گروهی و اجتماعی به یک اندازه فعال بوده‌اند.
به عنوان مثال سر پرکسی سایکس که خود دل خوشی از بلوچ‌ها به خاطر مقاومت آنها در برابر انگلیس نداشت، ضمن این که بلوچ‌ها را انسان‌های درستکاری می‌داند یادآور می‌شود که آنها با زنان خود با احترام و رعایت تساوی حقوقی رفتار می‌نمایند.
در جایی دیگر آقای علی اکبر جعفری در مقاله‌ای در مجله‌ی سخن به سال ۱۳۴۲بیان داشته‌اند که زن بلوچ در جامعه‌ی خود همپای مردان کار می‌کند و از حقوق برابر اجتماعی برخوردار است.
سیلویا مَتیسون جامعه شناس اشاره دارد که زنان در بلوچستان از آزادی زیادی برخوردار بوده‌اند. آنها در حکومت کلات نقش داشته و حتی به عنوان فرمانده‌ی لشکر در نبردهایی انجام وظیفه نموده‌اند.
همانطور که اشاره شد این برابری جنسیتی به دلیل مشارکت زنان بلوچ در اقتصاد خانواده و توانایی آنها در صنعت‌هایی چون پارچه، سوزندوزی، قالی بافی و هنرهای موسیقی و آواز بوده که به آنها جایگاه مهمی در اقتصاد خانواده می‌بخشید.
با این حال همراهی مدرنیسم که با شکستن اقتصاد محلی شغل‌هایی را ایجاد نمود که بیشتر به مردان تعلق می‌گرفت با تبعیض نهادینه شده‌ی جنسیتی توسط دولت ایران، روند منفی‌ای را ایجاد نمود که به سبب آن زنان بلوچ هر چه بیشتر به حاشیه رانده شدند.
من که خود در جامعه‌ای روستایی به دنیا آمده و در آن بزرگ شده‌ام شاهد آن بودم که چطور زنان در چاردیواری‌های منازل خانه‌نشین می‌شدند.
بدیهی است که مردم بلوچ در ابتدا حق حاکمیت خود را در برابر انگلیس و پس از آن در مقابل به تهران از دست دادند. این امر تأثیر منفی بر برابری جنسیتی در زمان کنونی دارد.
قانون اساسی ایران تبعیض علیه زنان را قانونی نموده و زن بلوچ به دلیل تعلق به یک اقلیت ملی دچار تبعیض مضاعف است. اول به عنوان زن و پس از آن به دلیل تعلقات ملی و مذهبی.
در ایران زبان مورد استفاده برای اقلیت‌های ملی نیز تحقیرآمیز است، یا آنها را حاشیه نشین و مردم مناطق دورافتاده می‌نامند و یا مرزبان. ترکیبی از این تبعیض‌ها در جامعه‌ی مردسالار لایه‌هایی از تبعیض را ایجاد می‌کند که زن باید تحمل کند. ترکیبی از نابرابری جنسیتی، تبعیض و به حاشیه رانده شدن، شرایط دشواری را برای برابری جنسیتی در جامعه‌ی بلوچ ایجاد کرده است که از چندین سطحِ تبعیض در رنج است.
به این‌ها سیاست‌های رژیم سابق و فعلی در ارتباط با اسلام سیاسی را باید اضافه نمود.
جمهوری اسلامی ایران با ایجاد تبعیض علیه زنان تحت عنوان قانون و تبلیغات دولتی مبنی بر حمایت از برابری جنسیتی، شرایطی را برای مردان مرتجع در میان جامعه‌ی بلوچ ایجاد کرده است که دلیل مشترکی را با دولت مرکزی ایران جهت به عقب راندن زنان در بسیاری از حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پیدا کرده‌اند. حتی برخی از مردان بلوچ به ناحق از فرهنگ و سنت بلوچ، قانون و سنت اسلامی برای جدا نمودن زنان و تبعیض علیه آنها استفاده می کنند.
شهیندخت مولاوردی معاون وقت امور زنان ریاست جمهوری ایران در سال ۲۰۱۶ گفت که همه‌ی مردان یک روستا در بلوچستان به خاطر جرایم مرتبط با مواد مخدر اعدام شده‌اند. وی همچنین گفته است که هیچ حمایت معنوی و مادی‌ای از خانواده‌های اعدام‌شدگان صورت نگرفته است. به گفته‌ی گروه حقوق بشر بلوچستان روشن آبادِ سرجنگل از توابع کورین زاهدان از جمله مناطقی است که اکثریت مردان آن به خاطر اتهامات گوناگون اعدام شده‌اند.
با این که برخی از زنان توانسته‌اند با وجود تمامی دشواری‌ها، در عرصه‌های اجتماعی و مدیریتی به موفقیت‌هایی نائل گردند، اما طبق برخی از آمارهای محلی، تنها ۱۲ درصد از مشاغل دولتی در بلوچستان به بلوچ‌ها تعلق گرفته و بقیه نصیب مردمان مناطق دیگر شده‌اند. این در حالی است که در برخی از شهرهای بلوچستان نرخ بیکاری در میان جمعیت بلوچ تا ۶۰ درصد برآورد شده است.
به دلیل عدم اشتغال، بسیاری از مردان بلوچ جذب کارهایی مانند سوختبری شده‌اند که غالبا مورد هدف قرار گرفته و کشته می‌شوند. این وضعیت از بلوچستان منطقه‌ا‌ی ساخته است که بیشترین تعداد زنان بیوه و بیشترین تعداد فرزندان یتیم را در خود جای داده است.
-بلوچستان حدود ۳ میلیون نفر جمعیت دارد یعنی چیزی حدود ۲ درصد از جمعیت بیش از ۸۰ میلیونی ایران، اما به تنهایی ۱۴ درصد مرگ و میر مادران در ایران را به خود اختصاص داده است.
-از کل جمعیت شاغل در بلوچستان تنها ۱۴ درصد آن زن هستند.
– یکی دیگر از آمارهای تکان‌دهنده خشونت علیه زنان است. طبق برخی از آمارها ۵۰ درصد از زنان تجربه‌ی خشونت داشته‌اند.
–به دلیل اپیدمی کووید نوزده، ۱۴۱هزار کودک در بلوچستان به خاطر تعلق داشتن به خانواده‌هایی با درآمد ناکافی و به تبع آن نداشتن دسترسی به آموزش آنلاین از تحصیل محروم شده‌اند که بیش از ۷۰ درصد آنها دانش‌آموزان دختر هستند.
– مانع دیگری که بلوچ‌ها و سایر اقلیت‌های ملی با آن مواجه هستند مسئله‌ی زبان است. اکثر مقامات رسمی به ویژه مجریان قانون غیر بلوچ هستند و این یک مانع زبانی بین زنان بلوچ و مقامات قضایی و مجریان قانون ایران ایجاد کرده است.
در بیشتر موارد اگر زنی به مجری قانون یا مقام قضایی مراجعه کند، با او به درستی برخورد نخواهد شد. اغلب با تحقیر به وی نگریسته و به آنها گفته می‌شود که این اشتباه خودشان است که مردی آنها را مورد آزار و اذیت قرار داده است.
حامیان برابری جنسیتی در بلوچستان برای فعالیت در زمینه‌ی قانون و فرهنگ راهی دشوار پیش رو دارند تا زنان بلوچ این بار با امید بستن بر قوانین مترقی مبتنی بر کنوانسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد و نه سنت، بتوانند به حقوق برابر انسانی خود نائل شوند.
حزب مردم بلوچستان/ آوریل ۲۰۲۱
Be the first to comment