چه بنگلاێش تان اێرانا ماتی زبانئے میان‌اُستمانی رۆچ 

ابدلا بلۆچی

21پروری ماتی زبانئے میان‌اُستمانی رۆچ اِنت. ماتی زُبانئے میان‌اُستمانی رۆچئے نام اے هاترا دئیگَ بوتگ که بنگلادێشئے جُهدکاران په ماتی زُبانئے رکّێنگا کُربانی داتگ  اَت. اے هما جُهدکارانی بَروَرد اَنت که مرۆچی دنیائے هر تَک و پهناتا اے رۆچئے مزنداشت وڑ وڑێن درۆشمان برجم دارگَ بیت.

ماتی زبانئے میان‌اُستمانی رۆچ هاسکار په هما راجانے که زبانِش وتی مُلکئے تها سَرکاری زُبانے زانگ نبیت و ماتی زبانئے وانگئے مۆکلِش نێست. اے رۆچ په آیان مزنێن تاریکی رۆچے لێکگَ بیت که آیان جهدَ کننت ، ماتی زبانئے وانگ و در برگئے مۆه دئیگ ببیت که وانگجاهان ماتی زبانا بواننت و در ببرنت، تَنْتَنا سرکارئے اِدارهیان هم ماتی زبانا گپ جنَگئے مۆکلِش دئیگ ببیت. 

ماتی زبانئے میان‌اُستمانی رۆچئے کارنامگئے پُژدر پَچ ترّیت21ئے پروری 1952آ که آ درگتا بنگلادێشئے نام مشرکی پاکستان اَت، مشرکی پاکستان؛ اسلام‌آبادئے اێردست اَت، اسلام‌آبادئے هکومتا بنگالی زبانئے وانگئے سرا بندش جتگ‌اَت. آ چه اے بندشا نارزا اَتنت که مشرکی پاکستانئے تنها 3 درسدئے مردمان اردو زبان اَتنت. باکی 97 درسدئے مردمانی زُبانِش بنگالی اَت.

 همے هاترا نۆدربران چه داکائے مزنشهدربرجایان زهرشانی رئوانکے کَشّت، اے رئوانکئے زهرشانی کنۆکانی سرا پُلیسا تیر گواریَ کرت. چه تیرگواریئے سئوبا چُنت مردم کُشگ و بازێنے زدگ کنگَ بوت.

زهرشانی کنۆکانی لۆٹ، اِش اَت که بنگالی زبان انُچش اردو زبانئے پئیما سرکارئے دومی زبان زانگ ببیت، بله اسلام‌آبادئے هکومت اے لۆٹئے مَنّگا تئیار نه‌اَت. بله بنگلادێشئے مردمان چه وتی ماتی زبانئے جُهدا پد نکِنزت دزبردار نبوتنت. آهرکار آیانی جنز 7 سالا پد بنگلادێشئے آزاتیا بدلَ بوت. چه آ درگتا پد بنگلادێشئے مردم هر سال اے رۆچئے یاتمانی مزنداشتا برجمَ دارنت.

بنگلادێش چه وتی مُلکئے آزاتی گرگا پد، چه یونسکوئے گلا دزبندیَ کنت هر سال اے رۆچا په ماتی زُبانا مزنداشتی جارے بجنت. یونسکوئے گلا بنگلادێشئے اے لۆٹ مَنّت و ائولی برا 17 نوامبرا 1999سالا ( 21پرورئے رۆچ ،برابرێن گۆن دو اسپندا ) ماتی زبانئے میان‌اُستمانی رۆچئے نام جارنامگا هئوار کرت.

چه سال 2000آ پد، گێشترێن دنیائے مُلک و اے رۆچئے مزنداشتا برجمَ دارنت. ماتی زبانئے جُهدئے جُنز هر سال دێما کِنزان گێشتر بئیان اِنت.انچُش 2008ئے سالا سازمان ملل اے رۆچئے مَنّگر بوت.

کوئیچیرو ماتسوئورا، یونسکوئے سرمسترا هما دئورانا وتی پئیگامئے تها چه دنیائے سجّهێن مُلکان و دئولتان دزبندیَ کرت. ‹‹ماتی زبانئے وانگ سجّهێن مُلکان چه سرکاری وانگجاهان یانکه گئیر سرکاری وانگجاهان ماتئے زبانئے  وانگئے مۆکلّش دئیگ ببیت».

یونسکوئے پئیگام په هما مُلکان اَت که آ مُلکان دگه بازێن راج گۆن مُتَپاوتێن زبانان زندگیَ کننت. بله چه ماتی زبانئے وانگا زبهر کنگ سیستماتیکێن درۆشمێا بێگواه کنگ بئیگا اَنت.

اێران یکّے چه هما مُلکان اِنت، گۆن چُنت جتاجتاێن زبانان گپّ جنَگَ بیت، بله هچ  زبانے ابێد چه پارسی زبانا سرکاری زُبان زانگ نبیت. مرۆچی هم گندگا اێن که راجان چه مرکزی هکومتئے نێمگا، په ماتی زُبانئے وانگا گِستا دارگَ  ڈالچار کنگ بوتگ‌اَنت.

 ماتی زبانئے میان‌اُستمانی رۆچ یکّ شرّێن مۆهے په ادبی و زُبانی جهدکاران که ماتی زبانا چۆن پئیما چه بێگواهی برکّێننت.